Özbekistan'da Ticaret ve Ekonomi: Önemli Gelişmeler

Özbekistan'ın TDT Üyesi Ülkelerle Ticaret Hacmi

Özbekistan, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (TDT) üyesi ülkelerle olan ticaret hacmini artırma hedefi doğrultusunda önemli gelişmeler kaydetmektedir. Son yıllarda bu ülkelerle karşılıklı ticaretin artması, ekonomik ilişkilerin güçlenmesine olanak tanımaktadır. Özellikle tarım ve sanayi alanlarında yapılan yatırımlar, ticari ilişkilerin derinleşmesine katkıda bulunmuş ve ticaret hacmini olumlu şekilde etkilemiştir.

Havale Hacminin Artışı

Özbekistan'a yapılan havale hacminin 2027 yılına kadar 20 milyar dolara ulaşabileceği öngörülmektedir. Bu durum, Özbekistan'daki ekonomik büyümeye önemli bir katkı sağlayacak ve yurtdışında yaşayan Özbek vatandaşlarının ülke ekonomisine olan bağlılıklarının artmasını teşvik edecektir. Havalelerin artışı, aynı zamanda yerel işletmelere de daha fazla finansal kaynak sunacak ve ekonomik kalkınmayı destekleyecektir.

Online Yük Taşımacılığı İzinleri

Türkiye ile olan ticari ilişkilerin artırılması amacıyla, yük taşımacılığı izin süreçlerinin yalnızca online ortamda gerçekleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Bu yeni uygulama, hem zaman hem de maliyet açısından önemli tasarruflar sağlayacaktır. Özbekistan ve Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin daha da güçlenmesi, iki ülke için önemli ekonomik fırsatlar yaratacaktır.

Agriculture Cooperative Law

Özbekistan’da tarımsal üretim ve kooperatifçilik alanında önemli bir adım atılarak “Tarım Kooperatifleri Hakkında Kanun” kabul edilmiştir. Bu kanun, tarım sektöründe daha fazla verimlilik ve dayanışma sağlarken, çiftçilerin kooperatifler aracılığıyla daha iyi hizmetler alabilmesine olanak tanımaktadır. Kanunun uygulamaya konulması, tarım kooperatiflerinin güçlenmesine ve tarım ürünlerinin piyasada daha iyi bir şekilde değerlendirilebilmesine katkıda bulunacaktır.

Mikro İşletmelere Destekler ve Vergi Değişiklikleri

Özbekistan, mikro işletmelere yönelik sabit ciro vergisi oranlarının 2026 yılından itibaren kaldırılmasını planlamaktadır. Bu durum, özellikle küçük ölçekli işletmelerin büyümesine olanak tanıyacak ve yerel ekonominin canlanmasına katkı sağlayacaktır. Ekonomik istikrarın ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması adına bu tür önlemlerin alınması, stratejik bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Hazar Denizi Üzerinden İhracatın Genişletilmesi

Özbekistan, Hazar Denizi üzerinden mal ihracatını genişletmeyi planlamaktadır. Bu yeni strateji, hem ülke içerisinde hem de uluslararası pazarlarda rekabet avantajı elde etmeye yönelik önemli bir fırsat sunmaktadır. Özbekistan'ın coğrafi konumunun avantajı ile birlikte, denizcilik işletmelerinin kapasitelerinin artırılması hedeflenmektedir.

1 – "Dunyo", popüler Kırgız haber ve analiz ajansı Alliance-press.kg portalında "TDT üyesi ülkelerle uluslararası taşımacılık ilişkileri hızla gelişiyor" başlıklı makalenin yayınlandığını bildirdi.

Yayında ulaştırma ve iletişim alanında karşılıklı bağlılığın sağlanmasının ekonomik ilişkilerin daha da geliştirilmesi ve TDT üyesi ülke ve bölgelerin genel kalkınması açısından önemli olduğu vurgulanıyor.

Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatına üye ülkeler arasındaki ticari ve ekonomik ilişkiler hızla gelişmektedir. "Geçen yıl Özbekistan'ın TDT üyesi ülkelerle dış ticaret cirosu 10 milyar doları buldu. Bundan ihracat hacmi 3,6 milyar doları, ithalat hacmi ise 6,4 milyar doları teşkil etti" diye yazdı Kırgızistan basını.

Özbekistan'ın TDT ülkeleri ile 2023 yılında gerçekleştirdiği ihracat-ithalat yük taşıma hacminin 15,5 milyon ton olduğu ve bu rakamın Özbekistan'ın toplam uluslararası yük taşıma hacminin yüzde 24'ünü oluşturduğu bildirildi.

Kazakistan,TDT bünyesinde Özbekistan'ın en büyük ortağı olup toplam yük taşımacılığındaki payı yüzde 72'dir (11,2 milyon ton). İkinci ana pay ise 3,3 milyon tonla (%21) Kırgızistan devletine ait. Azerbaycan ile taşımalar 69,5 bin tona, Türkiye ile ise 937,8 bin tona ulaştı.

Özbekistan'ın Türk Devletleri Teşkilatı'na üye ülkelerle olan ticaret cirosu 2023 yılında 8,7 milyar ABD doları olarak gerçekleşti.

Alliance-press.kg'ın haberine göre, "Bu yapı çerçevesinde ulaştırma alanında varılan en büyük anlaşmalar, 11 Kasım 2022 tarihinde imzalanan "Türk Devletleri Teşkilatı'na üye ülkeler arasında uluslararası ortak yük taşımacılığına ilişkin anlaşma" ve "Ulaştırma ilişkileri programı"dır.

https://kun.uz/news/2024/11/11/ozbekistonning-tdtga-azo-davlatlar-bilan-ozaro-tovar-aylanmasi-hajmi-aytildi?.

2 - 2024 yılı sonunda Özbekistan'a sınır ötesi havale hacmi yüzde 25-30 artarak 14,515 milyar dolara çıkacak. Bu, Merkez Bankası'nın 2025 ve 2026-2027 yılları para politikası kavramsal projesinin ana senaryosundaki tahminlerden yola çıkmaktadır.

2025-2027 yıllarında işçi dövizlerinin yıllık büyümesinin "temel eğilim dahilinde" yüzde 10-15 artması ve 20 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Ülkelerin göç akışlarındaki çeşitliliğin artmaya devam etmesi ve yüksek gelirli ülkelerden gelen göçmen dövizlerinin payının artması bekleniyor.

Tahminler,dolar/ruble kurunun ve Rus ekonomisinin işçi dövizleri üzerindeki etkisinin (şok olaylar hariç) kademeli olarak azalacağını gösteriyor.

Alternatif senaryoda, devam eden yaptırımların artan etkisi nedeniyle ruble önemli ölçüde değer kaybedebilir. Bu, bir yandan işçi göçmenlerinin Özbekistan'a gönderdikleri para miktarının azalmasına neden olurken, diğer yandan ithalat enflasyonunu artırıyor (ithal edilen mal ve hizmetlerin fiyatının artması nedeniyle ülkenin iç pazarındaki fiyat seviyesinin artması).

Alternatif senaryoya göre, 2025 yılında transfer hacminde bir azalma (eksi %7-10) ve 2026-2027 yıllarında ana gidişata göre daha yavaş bir büyüme (+%7-11) öngörülüyor. Göçmen dövizi hacmindeki azalma, nüfusun gelirindeki artışı yavaşlatır ve brüt tüketim talebinin optimizasyonunu etkiler.

Bu yılın Ocak-Eylül döneminde Özbekistan'a yapılan para transferlerinin hacminin yüzde 34,8 artarak 11,3 milyar dolar olarak gerçekleştiğini hatırlatırız. Güney Kore, İngiltere, Polonya ve BAE'den gelirler hızla artarken, Rusya'nın payı düşmeye devam ediyor.

Özbekistan ekonomisinde para transferleri önemli bir rol oynamaktadır. Göçmen işçilerden gelen dövizler birçok ailenin gelirini desteklemekte (bazı bölgelerde toplam gelirin dörtte birini oluşturabilir), iç talebin ve tüketimin artmasına yardımcı olmakta ve ulusal para biriminin istikrarını korumaktadır.

https://www.gazeta.uz/uz/2024/11/11/money-transfers/?

3 - 11 Kasım 2024 tarihinden itibaren Türkiye ile ikili ve transit yük taşıma izinleri Eİzin sistemi üzerinden yalnızca elektronik ortamda verilmektedir.

Özbekistan Ulaştırma Bakanlığı'nın basın servisine göre, bu türden tüm formlar artık yalnızca "E-Avto ruxsatnoma" otomatik platformu aracılığıyla düzenlenebilecek. Ulusal taşıyıcılar bu sistem aracılığıyla bağımsız olarak başvuru yapma ve elektronik izin düzenleme olanağına sahiptir.

2024 yılının üçüncü çeyreğinde Özbekistan'dan yük taşımacılığına yönelik başvuru sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 71 arttı.

İhracat taşımacılığına yönelik talepteki büyüme ikinci çeyrekte önemli ölçüde hızlanmasına rağmen, üçüncü çeyrekteki büyüme %6 ile daha az oldu. E-İzin sisteminin devreye alınması, yük taşımacılığına ilişkin izin alma sürecinin basitleştirilmesi ve bekleme süresinin kısaltılmasını amaçlıyor.

https://uzdaily.uz/ru/razresheniia-na-gruzoperevozki-s-turtsiei-teper-tolko-onlain/?

4 - Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev “Tarım Kooperatifleri Hakkında" Kanunu imzaladı.

Kanun, bir tarım kooperatifinin kurulması, faaliyeti, yeniden düzenlenmesi ve tasfiyesine ilişkin ilişkileri düzenlemektedir.

Kanuna göre, tarım kooperatifi, tarımsal faaliyetler yürütmek üzere bireylerin ve (veya) tüzel kişilerin gönüllü birliğine dayanan bağımsız bir ticari kuruluştur. Kooperatif, yalnızca tarım sektöründe hizmet sunma hakkına değil, aynı zamanda tarım ürünlerinin üretimi, depolanması, işlenmesi ve satışı ile kanunlarla yasaklanmayan diğer faaliyetlerde bulunma hakkına da sahiptir.

Kooperatifin üyeleri 16 yaşını doldurmuş bireyler olabileceği gibi, kooperatif tüzüğünün şartlarını yerine getiren tüzel kişiler de olabilir.

Bir kooperatifin üyelerinin kaydı, kooperatifin yönetimi tarafından tutulur ve kooperatifin her bir üyesi hakkında bilgi içerir.

Devlet kurumlarının, diğer kuruluşların ve yetkililerin kooperatifin kanuna uygun olarak yürüttüğü faaliyetlerine müdahale etme hakkı yoktur. Bu Kanun, resmi yayımı tarihinden üç ay sonra yürürlüğe girecektir.

https://uzdaily.uz/ru/priniat-zakon-o-selskokhoziaistvennykh-kooperativakh/?

5 - Özbekistan'da 2026'dan itibaren mikro işletmelere yönelik sabit ciro vergisi oranları kaldırılabilir.Bu, geçen yıl standart yüzde 4 ciro vergisine basitleştirilmiş bir alternatif olarak uygulamaya konulmuştu.

Bu bilgi, Ekonomi ve Maliye Bakanlığı'nın hazırladığı yasa tasarısında belirtiliyor.Bundan önce işletmelere yönelik sabit verginin artırılacağı öngörülmektedir. 1 Ocak 2025'ten itibaren bu rakam, yıllık geliri 500 milyon sum'a kadar olan işletmeler için 34 milyon sum, 500 milyon ila 1 milyar sum olanlar için ise - 40 milyon sum olacaktır.

Bu yılın 1 Ocak tarihinden itibaren sabit vergi oranının birincisi için 25 milyon sum, ikincisi için ise 34 milyon sum düzeyinde olduğunu hatırlayalım. Tasarının kabul edilmesi ve değişikliklerin yürürlüğe girmesi durumunda mikro işletmeler 2026'dan itibaren basitleştirilmiş vergilendirme hakkını kaybedecek. Aynı zamanda başlangıçta bu prosedürün süresiz olması planlanmıştı.

https://podrobno.uz/cat/economic/fiksirovannye-nalogovye-stavki-s-oborota-dlya-mikrobiznesa-planiruyut-otmenit-s-2026-goda/?

6 - Podrobno.uz muhabirinin haberine göre Özbekistan, konteyner taşımacılığını aktif olarak geliştirerek Hazar Denizi üzerinden mal ihracatını genişletmeyi planlıyor.

Dunyo'nun haberine göre, 7 Kasım'da Özbekistan heyeti, Kazak Ulusal Şirketi "Aktau Deniz Ticaret Limanı" ile görüşmelerde bulundu. Toplantıda taraflar, Aktau limanının mevcut kapasitesi, teknik donanımı ve Özbek ihracatçılara yönelik perspektifleri tartıştı. Karşılıklı yarar sağlayan işbirliğinin desteklenmesi ve geliştirilmesinin yanı sıra gelecek vaat eden ortak projelerin başlatılmasını amaçlayan bir anlaşma da imzalandı.

Aktau Limanı, konteyner kullanımını ve transit trafiğini artırmayı hedefleyerek altyapısını genişletmeye ve kapasitesini artırmaya devam ediyor. Özbek mallarının Kazakistan ve Transkafkasya ülkeleri üzerinden uluslararası pazarlara tedariki için yeni fırsatlar açan Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotasının önemli bir parçası haline geldi.

2024 yılı sonuna kadar Aktau üzerinden transit akışın 5 milyon tondan fazla artması bekleniyor ve bu rakamların daha da artırılması planlanıyor. Orta Asya ve ötesinde konteyner taşımacılığının aktif gelişimi ışığında, Özbek girişimcilerinin konteyner ihracatı ve transit alanındaki yetkinliklerini artırmaları son derece önemlidir. Bu, lojistiğin optimize edilmesine, maliyetlerin azaltılmasına ve malların dünya pazarlarındaki rekabet gücünün artırılmasına yardımcı olacaktır.

https://podrobno.uz/cat/economic/uzbekistan-planiruet-rasshiryat-eksport-tovarov-cherez-kaspiyskoe-more/?

NOT:Bilgiler Taşkent Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği'nin kamuoyu ile paylaştığı bilgilerdir

BU KONULAR HAKKINDA DETAYLI BİLGİ ALMAK İSTERSENİZ DERNEĞİMİZLE İRTİBATA GEÇEBİLİRSİNİZ.