Özbekistan'daki Ekonomik Gelişmeler ve Uluslararası İlişkiler
Özbekistan ve Türk Şirketleri: Tahkim Davası
Özbekistan'da yaşanan ekonomik gelişmeler arasında, Türk şirketine karşı açılan 700 milyon dolarlık tahkim davası önemli bir yer tutmaktadır. Bu dava, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin karmaşıklığını gözler önüne sermektedir. Özbekistan, uluslararası yatırımları çekmek adına hukuki süreçler konusunda kararlı bir duruş sergiliyor ve bu anlamda kazandığı davalar, yatırımcılar açısından önemli bir güven unsuru oluşturmaktadır.
Enflasyon Oranı ve Ekonomik Durum
Nisan ayında Özbekistan'da enflasyon oranı %0,7 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, ülkede istikrar sağlanmasına yönelik atılan adımların bir göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Düşük enflasyon, tüketicilerin alım gücünü artırmakta ve ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Özbekistan hükümeti, bütçe disiplinine ve mali istikrara odaklanarak ekonomiyi güçlendirmeye devam etmektedir.
China-Kyrgyzstan-Uzbekistan Demiryolu Projesi
Özbekistan’ın ulaşım altyapısına yönelik önemli bir diğer gelişme ise, China-Kyrgyzstan-Uzbekistan demiryolunun inşasının başlamasıdır. Bu demiryolu, bölgedeki ticaretin geliştirilmesi ve ulaşım ağının genişletilmesi açısından kritik bir role sahip olacaktır. Ancak, demiryolu güzergahındaki yük taşıyıcılarına yönelik ihlaller nedeniyle kısıtlamalar konusunda uyarılar da yapılmaktadır. Bu doğrultuda, güvenli ve düzenli taşımacılığın sağlanması için gerekli önlemler alınmaktadır.
Özbek Pazarında Türk Yatırımları ve Gelişmeler
Türk gıda devi Ülker, Özbek pazarındaki konumunu güçlendirmek için çeşitli yatırımlar gerçekleştirmektedir. Özbekistan’ın büyüyen pazarındaki yerini sağlamlaştırmak için inovatif ürünler sunarak rekabet avantajı elde etme çabaları, ülke içindeki ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Bu bağlamda, Türk şirketleri Özbekistan’da daha fazla yer almakta ve iki ülke arasında ekonomik bir köprü kurmaktadır.
Elektronik Ürün Kataloğu Prosedürü
Son olarak, birleşik elektronik ulusal ürün kataloğunun tutulmasına ilişkin prosedür oluşturulması, Özbekistan'ın ticaret ve ihracat kapasitesini artırma adına önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Bu katolog, yerli ürünlerin tanıtımını yaparak, yerel üretimin teşvik edilmesine yardımcı olacak ve uluslararası pazarda kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlayacaktır.
1 – Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID), 10 Ekim 2024 tarihinde, Türk şirketi Bursel Tekstil Sanayi Ve Dış Ticaret A.Ş. ile Özbekistan Cumhuriyeti arasında uzun süredir devam eden tahkim uyuşmazlığıyla ilgili karar verdi. Bursel ve bir grup Türk vatandaşı, Temmuz 2017'de Özbekistan'dan yaklaşık 700 milyon dolar tutarında tazminat talebinde bulunarak dava açmıştı. Özbekistan'ın tekstil sektöründeki yatırımlarının kamulaştırıldığını iddia ettiler ancak mahkeme iddiaları asılsız buldu. Mahkeme, Özbek tarafının eylemlerini hukuka uygun bularak, iddiaları tümüyle reddetti. Karara göre, davacının tüm talepleri reddedildi ve şirket, Özbekistan'a tahkim masraflarını ödemekle yükümlü tutuldu. Süreçte Özbekistan'ın çıkarları ülkenin Adalet Bakanlığı ve uluslararası hukuk firması White & Case (Washington, ABD) tarafından temsil edildi. Türk tarafını ise Başpınar & Partners Hukuk Bürosu, Beckett Law LLC, Cooley LLP (2020'ye kadar) ve Freshfields Bruckhaus Deringer LLP (2022'ye kadar) savundu.
2 - Nisan 2025'te tüketici sektöründe mal ve hizmet fiyatları ortalama yüzde 0,7 arttı. Ulusal İstatistik Komitesi'ne göre, tüketici sektöründe fiyatların yıllık (Nisan 2024'e göre) artış hızı yüzde 10,1 oldu. Nisan 2025'te tüketici fiyat endeksinde gıda fiyatlarında ortalama yüzde 0,8, gıda dışı fiyatlarda yüzde 0,4 ve nüfusa yönelik ücretli hizmetlerin fiyatlarında yüzde 1 artış görüldü.
https://kun.uz/news/2025/05/01/ozbekistonda-aprel-oyida-inflatsiya-07-foizni-tashkil-etdi
3 - Özbekistan Ulaştırma Bakanlığı'nın basın servisinden yapılan açıklamaya göre, Kırgızistan'ın Celal-Abad ilinin Suzak ilçesinde "Çin-Kırgızistan-Özbekistan" demiryolunun önemli tesislerinin inşasına başlandı. Törene, Ulaştırma Bakanlığı ve "Özbekistan Demiryolları" A.Ş. temsilcilerinin yanı sıra, Çin ve Özbekistan'ın Kırgızistan'daki büyükelçiliklerinin temsilcileri, üç ülkenin devlet kurumları ve "Çin-Kırgızistan-Özbekistan" Ortak Girişimi temsilcilerinden oluşan Özbek heyeti katıldı. Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı - Su Kaynakları, Tarım ve Geri Dönüşüm Sanayi Bakanı Bakhit Torobayev, "Çin-Kırgızistan-Özbekistan" demiryolunun sadece bir ulaşım koridoru değil, Doğu ile Batı'yı birbirine bağlayan stratejik öneme sahip bir "köprü" olduğunu vurguladı. "Bu proje sadece altyapısal öneme sahip değil, aynı zamanda yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, ekonomik büyüme, bölgeler ve halklar arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi için de yol açıyor. Ticaret, yatırım, sanayi ve lojistik alanında yeni fırsatlar yaratacak, binlerce istihdam sağlayacak ve ülkelerimizin ekonomilerine güçlü bir ivme kazandıracak," diye vurguladı Bakhit Torobaev. Proje kapsamında Kırgızistan topraklarında toplam uzunluğu 37 kilometreden fazla olan üç büyük tünel inşa edilmesi planlanıyor: - "Norin (Jaman-Davan)" tüneli 1 - 12,5 km; - "Koshtoba (Kazarman)" tüneli - 13,2 km; - Fergana dağ tüneli - 12,2 km. 12 kilometre uzunluğundaki tünellerden biri Celalabad bölgesinin Suzoq ilçesinden başlayarak Toguz-Torov ilçesine kadar uzanacak. Norin ve Celalabad bölgelerinde iki büyük tünel daha inşa edilecek. "Çin-Kırgızistan-Özbekistan" demiryolunun toplam uzunluğu 532,53 km'dir. Bundan 158,04 km'si Çin topraklarında ("Kaşgar - Torugart"), 304,94 km'si Kırgız topraklarında (167,54 km'sinde 1435 mm hat genişliği) ve 138,77 km'si (1520 mm hat genişliği) Özbekistan'da olacak. Proje kapsamında toplam 46 adet köprü (120 km) ve 27 adet tünel inşa edilecek olup, bu da toplam güzergahın %39,3'ünü oluşturacaktır. Ayrıca 2 adet sınır istasyonu, 1 adet yükleme istasyonu, 4 adet ara istasyon ve 13 adet tren istasyonu olmak üzere 20 adet (iki adet perspektifli) tren istasyonunun yapılması planlanmaktadır.
https://www.gazeta.uz/uz/2025/04/30/railway/
4 - Özbekistan Ulaştırma Bakanlığı, uluslararası yük taşımacılığı yapan işletme yöneticilerine, "Çin-Kırgızistan-Özbekistan" güzergahında taşımacılıkta çok taraflı izinlerin kullanılmasına ilişkin kurallara uyulması gerektiğini hatırlattı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, söz konusu formların yalnızca "Taşkent - Andican - Oş - İrkeştam - Kaşgar" güzergahındaki belirlenmiş sınır geçiş noktalarından ve ters yöndeki mal taşımacılığına yönelik olduğu belirtildi. Üç ülke arasındaki ulaşım koridorunun geliştirilmesi kapsamında çıkarılmıştır. Ancak Ulaştırma Bakanlığı'nın bilgisine göre, son dönemde izin belgelerinin usulsüz kullanıldığına dair vakalar tespit edildi. Bazı firmalar onları tüm güzergah boyunca değil, sadece Kırgızistan-Özbekistan arasındaki kargo taşımacılığında kullanıyor. Bakanlık, bu durumda kullanılan izin formlarının kötüye kullanılmış sayılacağı ve bundan sonra bu işletmelere bu tür izin formlarının verilmesinin kısıtlanacağı uyarısında bulundu.
https://www.gazeta.uz/uz/2025/04/29/transport/
5 - Kazakistan'daki fabrikasında 25 yıldır çikolata ve bisküvi üreten Ülker, Orta Asya'da aktif büyümesini sürdürüyor. Ülker, bölgedeki varlığını güçlendirme stratejisinin bir parçası olarak Özbekistan'da Pladis Confectionery adında yeni bir işletmenin açıldığını duyurdu. Taşkent'te Doğrudan Dağıtım Merkezi'nin açılması ve ülke genelinde geniş bir dağıtım ağının oluşturulmasıyla Ülker ürünleri Özbekistan'da binlerce perakende satış noktasında ve milyonlarca tüketiciyle buluşacak. Türk gıda sektörünün lideri Ülker, Kazakistan'daki başarılı faaliyetlerini sürdürürken, Özbek pazarındaki konumunu güçlendirmek için stratejik bir adım daha attı. Pladis Confectionery’nin kurulması ve Doğrudan Dağıtım Merkezi’nin açılması, ülkenin 12 büyük şehrinde ve çok sayıda perakende satış noktasında bayi ağları aracılığıyla ürünlerin etkin bir şekilde dağıtılmasına olanak tanıyacak. Taşkent'teki satış ofisi ve deposunun açılışına iş dünyası ve diplomatik çevrelerden üst düzey temsilciler katıldı: Özbekistan Türkiye Büyükelçiliği Baş Ticaret Müşaviri Suavi Önal, Pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, Ülker Genel Müdürü Özgür Kölükfaki, Pladis Küresel Tedarik Zinciri Başkanı Mario Reis ve Pladis Orta Asya Başkan Yardımcısı Yavuz Yurtgüder Özgür Kölükfakı: “Haftada 30 bin perakende satış noktasına 105 çeşit ürün ulaştırmayı planlıyoruz” Ülker Genel Müdürü Özgür Kölükfakı, Orta Asya'nın en hızlı büyüyen pazarlarından birine yatırım yapmanın şirket açısından stratejik öneme sahip olduğunu kaydetti. Konuşmasında şunları vurguladı: “Orta Asya'daki genişlememiz, güçlü ortaklıklara ve yerel pazar özelliklerine odaklanan esnek stratejilere dayanmaktadır. Özbekistan, yaklaşık 38 milyonluk nüfusuyla dinamik olarak gelişen bir pazardır ve buradaki konumumuzu güçlendirmek bizim için özellikle önemlidir. Yeni Doğrudan Dağıtım Merkezi'nin yardımıyla 30.000'den fazla perakende satış noktasına ulaşmayı planlıyoruz; bunların yaklaşık 5.000'i Taşkent'te ve yaklaşık 25.000'i ülkenin çeşitli bölgelerinde yer alıyor. Faaliyete geçtiğimiz ilk yıl içerisinde bu satış noktalarına 105 çeşit ürünümüzün haftalık düzenli teslimatını sağlamayı hedefliyoruz. Özbekistan, son yıllarda gerçekleştirilen istikrarlı ekonomik reformlar sayesinde yatırım için cazip bir ülke haline geldi. Bu pazarda uzun vadeli varlığımızın büyük bir potansiyel taşıdığını düşünüyoruz. Ürünlerimizle Özbek tüketicilerimizi memnun edeceğimizden ve Türkiye ile Özbekistan arasındaki ekonomik bağların güçlenmesine katkı sağlayacağımızdan eminiz”.
https://uzdaily.uz/ru/turetskii-pishchevoi-gigant-ulker-ukrepliaet-pozitsii-na-rynke-uzbekistana/
6 - Hükümet Kararı ile “Ürünlerin (Malların ve Hizmetlerin) Birleşik Elektronik Ulusal Kataloğunun Tutulması ve Kullanımına İlişkin Usul Hakkında” Yönetmelik onaylandı. Belgede, katalogların tutulması ve kullanılmasına ilişkin prosedür ile vergi avantajlarından yararlanmak için ürün (mal ve hizmet) tanımlama kodlarının belirlenmesine ilişkin düzenlemeler yer alıyor. Ulusal katalogun nesneleri ülkede üretilen ve ithal edilen mallar ile verilen hizmetlerdir. Katalog aşağıdaki durumlarda kullanılacaktır: - elektronik fatura düzenlenmesinde; - kargo gümrük beyannamesi doldurulurken (gümrük sınırından ilk kez ithal edilen mallar hariç); - kanunlarda öngörülen diğer hallerde.Ulusal katalog "tasnif.soliq.uz" resmi web sitesi üzerinden kullanılabilir. Ürünlere (mal, hizmet) ilişkin vergi avantajları, vergi idaresi tarafından bu avantajları sağlayan düzenleyici yasal belgelerde belirtilen ürün ve hizmetlerin identifikasyon kodlarına bağlanacaktır.
NOT:Bilgiler Taşkent Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği'nin kamuoyu ile paylaştığı bilgilerdir
BU KONULAR HAKKINDA DETAYLI BİLGİ ALMAK İSTERSENİZ DERNEĞİMİZLE İRTİBATA GEÇEBİLİRSİNİZ.
TUSAD
+90 3129220118
Adres
Bestekar caddesi No:35/1
Kavaklıdere/Çankaya/Ankara