Özbekistan'da Ekonomi Gelişmeleri: 16 Ocak 2025
1/16/2025
Özbekistan'da İthalat Kontrollerinin Güçlendirilmesi
Özbekistan hükümeti, özellikle tehlikeli ürünler ve kimyasallar için ithalat kontrollerini güçlendirme kararı aldı. Bu hamle, ülkenin iç pazarını korumak ve yurtdışından ithal edilen ürünlerin güvenliğini artırmak amacıyla gerçekleştiriliyor. Uzmanlar, bu düzenlemenin hem sağlık hem de çevre açısından önemli faydalar sağlayacağını öngörüyor.
Özbekistan ve İran Arasındaki Ticaret Kolaylıkları
Gerek Özbekistan, gerekse İran, yük kamyonlarına yönelik giriş ücretlerini kaldırma kararı aldı. Bu adım, iki ülke arasındaki ticaretin artırılması hedefiyle atıldı. Yük taşımacılığında maliyetlerin düşmesi ve ticaretin hızlanması, dış ticaret hacminin genişlemesine katkı sağlayacaktır. Uzmanlar, bu tür maliyet düşüşlerinin, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin derinleşmesine zemin hazırlayacağına dikkat çekiyor.
Taşkent’te Yeni İş Merkezi Projesi
Bir Türk şirketi, Taşkent’teki geleneksel bir pazarın yerine modern bir iş merkezi inşa etmeyi teklif etti. Bu proje, kentin ticari potansiyelinin artırılması ve yerel ekonomiye katkıda bulunması açısından büyük bir fırsat sunuyor. Şirket yetkilileri, bu tür yatırımların, yerli ve yabancı yatırımcılar için ticaret ortamını zenginleştireceğini belirtiyor.
PPP Projeleri Üzerine İşbirliği Toplantısı
Türk şirketleri ile Özbekistan hükümeti arasında, kamu-özel ortaklığı (PPP) projelerinin uygulanmasına dair önemli bir toplantı gerçekleşti. Girişimciler, bu projelerin altyapı yatırımlarında önemli bir rol oynayacağına dikkat çekiyor. Kamu-özel ortaklıklarının avantajları ile, Özbekistan'daki ekonomik kalkınmanın hızlandırılması bekleniyor.
Taşkent İçin Ek Otobüs Alımları
Taşkent, toplu ulaşım sistemini iyileştirmek adına 1.000 ek otobüs satın almayı planlıyor. Bu gelişme, şehir içindeki trafik sorunlarını azaltma ve ulaşım hizmetlerinin kalitesini artırma hedeflerini destekleyecektir. Ayrıca, ulaşım alanındaki görevlerin net bir şekilde tanımlanması, hizmet kalitesinin daha da yükseltilmesine katkıda bulunacaktır.
Yerel Elektrikli Ekipman Alımları
Özbekistan'daki bakanlıklar ve endüstriler, yerel elektrikli ekipman satın alma kararı aldı. Bu strateji, yerli üretimi teşvik etmenin yanı sıra, enerji verimliliğini artırma amacını taşımaktadır. Ülkede, 14.000'den fazla yabancı sermayeli işletmenin faaliyet göstermesi, ekonomik çeşitliliği artırmakta ve ulusal kalkınmaya katkı sağlamaktadır.
1 – Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu 30.12.2024 tarih ve 916 sayılı “Özbekistan Cumhuriyeti topraklarında tehlikeli maddelerin, bazı tehlikeli ürünlerin ve kimyasalların dolaşımı üzerindeki kontrolün daha da iyileştirilmesine yönelik tedbirler hakkında” bir karar kabul etti. Belge, 31.05.2023 tarihli ve 171 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin uygulanması çerçevesinde ve Özbekistan tarafından kabul edilen uluslararası anlaşmaların gerekliliklerine uygun olarak, belirli kimyasal türlerini kontrol etmek ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla kabul edilmiştir.
Kararla birlikte aşağıdaki konular onaylanmıştır:
− Özbekistan Cumhuriyeti'ne ithalatı yasak olan tehlikeli ürün ve atıkların listesi
(https://lex.uz/docs/7308091#7308880)
− Özbekistan Cumhuriyeti topraklarına ithalatı yasak olan bitki koruma ürünleri ve diğer kalıcı organik kirleticilerin listesi
(https://lex.uz/docs/7308091#7308896)
− İthalat ve ihracatı devlet tarafından düzenlenen ve zorunlu çevre sertifikasyonuna tabi olan tehlikeli ürün ve atıkların listesi
(https://lex.uz/docs/7308091#7308906)
Geri dönüşüm ve kullanım için atık ithal ederken:
Bağımsız olarak atıkların tam kullanımını, geri dönüşümünü veya yeniden kullanımını gerçekleştiren ithalatçılar- atıkların kullanımı, geri dönüşümü veya yeniden kullanımı süreçlerinin çevresel etkilerine ilişkin taslak beyan hakkında devlet çevre uzmanlığının olumlu bir sonucuna sahip olmalıdır
− Atıkları kendi başlarına tam olarak değerlendiremeyen, geri dönüştüremeyen veya yeniden kullanamayan ithalatçılar, atıkların kullanımı ve (veya) geri dönüşümü ile uğraşan tüzel kişilerle bu atıkların transferi veya satışı için bir anlaşma yapmalıdır. Belge, Ulusal Mevzuat Veri Tabanında devlet dilinde yayınlanmış olup 11.04.2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.
2 – Özbekistan ve İran hükümetleri, ikili ve transit ticarette maliyetlerin azaltılması yönünde önemli bir adım atarak, yük kamyonları için giriş ve transit ücretlerinden feragat etme konusunda karşılıklı olarak anlaştı. Özbekistan Ulaştırma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, sıfır oranlı ücretler 10 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Daha önce İran yetkilileri Özbek yük kamyonlarının girişi için 400 dolar ücret alıyordu. Bu ücret kaldırma, İran'a ve İran'dan taşınan kargo ve İran topraklarından transit geçiş için geçerlidir. Kararın ticareti kolaylaştırması ve Özbek taşıyıcılar için lojistik verimliliğini artırması bekleniyor.Özbek hükümeti, 2025 Devlet Bütçe Yasası'nda belirtildiği gibi İran yük araçları için giriş ve transit ücretlerinden feragat ederek karşılık verdi. Ulaştırma Bakanlığı, sıfır ücret düzenlemesinin her iki ülke için de eşit faydalar sağlamak amacıyla eşitlik temelinde oluşturulduğunu kaydetti. Özbekistan, İran kamyonları için ücretleri kaldırırken, Türkmenistan'dan gelen yük araçları için tarifeleri artırdı. 20 tona kadar olan kamyonlar için ücret 80 dolar artırılırken, 20 tonu aşan kamyonlar için artık 100 dolarlık bir artış uygulanıyor. Ayrıca, üçüncü ülkelerden taşınan mallar için ek ücret iki katından fazla artarak 375 dolara ulaştı. Azerbaycan ve Avrupa Birliği ülkelerinden gelen yük araçları için de farklı tarifeler getirildi. Özbekistan'da iki haftadan az kalan kamyonlar 80 dolar ödeyecek, bu süreyi aşan kamyonlar ise 280 dolar ödeyecek. Ulaştırma Bakanlığı, Türkmenistan da dahil olmak üzere diğer ülkelerle müzakerelerin Özbek taşıyıcılar için maliyetleri optimize etmeye devam edeceğini vurgulamıştır.
https://kun.uz/en/news/2025/01/10/uzbekistan-and-iran-waive-entry-fees-for-freight-trucks
3 – Türkiyenin Albayrak Holding Şirketi, Taşkent'in Çilanzar İlçesi Hokim Yardımcısı Abduhamid Abdukodirov ile görüşerek, Beşağaç pazarının bulunduğu yerde büyük bir iş merkezi inşa etmeyi önerdi. Görüşmeler çevrimiçi formatta gerçekleştirildi ve Özbek Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcileri de görüşmelere katıldı. Hokimiyat görüşmelerin devam edeceğini söyledi. Sosyal medyadaki tartışmaların ardından bölge yönetimi, projenin şu aşamada sadece tartışma aşamasında olduğunu açıkladı. “Görüşmeler sırasında Türk şirketinin girişimi duyuldu. Şu anda projenin uygulanması, zamanlaması ya da maliyeti konusunda somut bir plan yok. Benzer tekliflerin alınması halinde, bölge hokimiyatı yatırım çekmek için potansiyel yatırımcılarla görüşmeye hazırdır” denildi. İnşaat, Toplum Konut Yönetimi Bakanlığı, pazar yerinde bir iş merkezi inşa edileceğine dair bilgilerin gerçekle uyuşmadığını söyledi. Bakanlık açıklamasında, “Gerçek şu ki, şu anda Taşkent kentindeki herhangi bir inşaat projesi yalnızca onaylanmış genel plana uygun olarak yürütülmektedir. Başkentin genel planına göre, bu bölgede 9 kat yüksekliğe kadar binaların inşa edilmesi öngörülmektedir. Şu anda, bu bölgede “büyük bir iş merkezi” inşası için herhangi bir inşaat ruhsatı veya mimari ve planlama görevi bulunmamaktadır” denildi.
“Beşağaç” pazarının bulunduğu bölgenin Furkat ve Beşağaç caddelerinin kesiştiği noktada yer alan tarihi bina topluluğuyla komşudur. Pazarın hemen çevresinde XX. yüzyılın 30'lu yıllarında inşa edilmiş konut binaları bulunmaktadır.
4 – 15 Ocak 2025'te, Türk şirketi "IC İçtaş İnşaat"ın Yönetim Kurulu üyesi Reha Denemeç ile Özbekistan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi ve Maliye Bakanı Jamshid Kuchkarov arasında bir toplantı gerçekleşti. Toplantıya "IC İçtaş İnşaat"ta inşaat işinin geliştirilmesinden sorumlu CEO Egemen Ilkin, Özbekistan Cumhuriyeti Ekonomi ve Maliye Bakan Yardımcısı Ilhomjon Umrzakov, Ulaştırma Bakan Yardımcısı Ilhomjon Abdugafarov, Otomobil Yolları Komitesi Başkanı Jamshid Tursunov ve diğer sorumlu temsilciler katıldı. Diyalog sırasında taraflar, özellikle otoyolların inşası ve modernizasyonuna odaklanarak, kamu-özel sektör ortaklığı programları temelinde ulaştırma altyapısının iyileştirilmesi konusunda görüşmelerde bulundular. Taraflar ayrıca Türk şirketinin yol, köprü ve havaalanı inşaatı alanlarında geliştirdiği projeler de dahil olmak üzere sektördeki deneyimini de ele aldılar. Görüşme sırasında her iki taraf da son yıllarda iki ülke arasında PPP projeleri konusunda işbirliğinin hızla geliştiğini memnuniyetle not etti. Semerkant'tan Buhara'ya uzanan ve Semerkant, Buhara ve Navoi bölgelerinden geçecek olan yeni bir yüksek hızlı paralı yolun inşası için Karayolları Komitesi ile bir Mutabakat Zaptı imzalandı. Görüşmeler sırasında taraflar ayrıca kamu-özel sektör ortaklıklarının geliştirilmesindeki ana yönler, devam eden KÖİ projeleri, kamu-özel sektör ortaklık mekanizmalarının etkin kullanımı ve bu alandaki gelişmiş ve başarılı küresel deneyimlerin kapsamlı bir şekilde uygulanması konularında görüş alışverişinde bulundular. Görüşmelerin sonunda taraflar, karşılıklı fayda sağlayan işbirliği bağlarının geliştirilmesi ve belirlenen hedeflere ulaşmak için sistematik ve etkili faaliyetler yürütülmesi konusunda mutabakata vardı.
5 - Taşkent, Özbekistan Cumhurbaşkanı'nın talimatı üzerine 2025 yılında 1.000 ek otobüs satın almayı planlıyor. Bu açıklama Ulaştırma Bakanı Ilkhom Mahkamov tarafından 11 Ocak'ta Özbekistan 24 TV kanalına verdiği bir röportajda yapıldı. Ekim 2023'te Taşkent Hokimiyatı'nın Çinli BYD şirketi ile 2.000 adet elektrikli otobüs K9UD eBus alımı konusunda bir anlaşma imzalamıştı. Buna ek olarak BYD, başkentte elektrikli otobüslerin montajını da gerçekleştirmeyi planlıyor. Bakan ayrıca 2024 yılı sonuna kadar otobüs duraklarına QR kodlu tek kullanımlık bilet satın almak için 675 infokiosk kurulacağını söyledi. Taşkent'te bilet ücretleri için nakit ödemenin iptal edilmesinin ardından 1 Ocak'tan bu yana faaliyet gösteriyorlar. Artık yolcular ulaşım kartları, ATTO uygulaması, temassız banka kartları, ödeme uygulamaları ve QR biletleri yardımıyla yolculuklar için ödeme yapabilecek. Mahkamov, Taşkent'te toplu taşımacılığın geliştirilmesine ilişkin bir kararname taslağının 1 Şubat'a kadar hazırlanacağını ve yeni bir programın kabul edilmesinin planlandığını söyledi.Ulaştırma Bakanlığı şu anda Taşkent'te 5,100 infokioskun faaliyet gösterdiğini ve bunların 769'unun otobüs duraklarına kurulduğunu belirtti. 1-10 Ocak tarihleri arasında otobüslerde nakit ödeme yasağının getirilmesinin ardından yolcu trafiği %43,5, gelirler ise %36 oranında arttı.
https://uzdaily.uz/ru/v-tashkente-planiruetsia-dopolnitelno-zakupit-1000-avtobusov/
6 – 11 Ocak 2025 tarihinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Özbekistan'ın ulaştırma ve lojistik sisteminin daha da geliştirilmesine yönelik tedbirlere ilişkin bir sunuma katıldı. Son yedi yılda, yerel taşıyıcıların desteği sayesinde, filolarındaki araç sayısı 7 kat arttı ve kargo araçlarının sayısı 26.000 adede ulaştı. Yerel taşıyıcıların uluslararası yük trafiğindeki payı yüzde 35'ten yüzde 60'a yükselmiştir. Ancak, mevcut jeopolitik durum sektör için zorluklar yaratmaktadır. Özellikle batı yönünde kargo teslim süresi iki katına çıkmış ve maliyetler yüzde 50 oranında artmıştır. Ayrıca, Avrupa sınırlarındaki bazı sınır geçiş noktaları kapalı ve diğer ülkelerde uzun kuyruklar oluşuyor. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı, taşımacılık ve lojistik sisteminin istikrarlı bir şekilde geliştirilmesi ve dış ticaret yönlerinin çeşitlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Kilit alanlardan biri, alternatif güzergahlar üzerinde bulunan ülkeler üzerinden transit yük trafiğinin kolaylaştırılması ve sınırdaki ücretlerin karşılıklı olarak azaltılması veya iptal edilmesidir. Özbekistan'da yük taşımacılığı hizmetlerinin büyük bir kısmı yabancı şirketler tarafından sağlanmaktadır. Yerli nakliye şirketlerini desteklemek amacıyla, bu şirketlerin uluslararası taşımacılıkta katma değer vergisinden muaf tutulmasına karar verilmiştir. Bu sayede yerel şirketlerin bu sektördeki payının yüzde 45-50'ye çıkarılması mümkün olacaktır. Bu önlemlerin amacı, uluslararası yük trafiği hacmini iki katına çıkarmak ve taşımacılık hizmetleri ihracatını 3 milyar dolara çıkarmaktır. Özbekistan üzerinden transit trafiğin artırılması da önemlidir. İyileştirilen koşullar sayesinde ülke Dünya Bankası'nın lojistik endeksinde yükselecek ve bu da yatırım girişlerinde artışa ve ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişmesine yol açacaktır. Sorumlu kurumlar, sınırda elektronik bir kuyruk sistemi kurmak, sınır geçiş süresini 20 dakikaya indirmek ve araçların online olarak izlenmesini sağlamakla görevlendirilmiştir.
https://uzdaily.uz/ru/opredeleny-zadachi-v-sfere-transporta/
7 – Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev 11 Ocak'ta elektronik sektöründe elde edilen sonuçlar ve yapılması gerekenlere ilişkin bir sunuma katıldı. Bu sektör toplam sanayinin yüzde 3,5'ini ve ihracatın yüzde 10'unu oluşturmaktadır. Geçen yıl 31 trilyon som değerinde ürün üretildi ve 1.3 milyar dolar karşılığında ihraç edildi. 516 milyon dolarlık yatırım kullanılmış, 85 yeni işletme faaliyete geçmiştir. Rapora göre bugün sektörde 27,000'den fazla kişi çalışıyor. Uzeltekhsanoat derneği başkanı Mirziyod Yunusov, 2025 yılında bölgelerde 4 milyar dolar değerinde 290 yeni projenin başlatılacağını, 600 milyon dolarlık yatırımın kullanılacağını ve bakır işleme oranının %75'e ulaşacağını söyledi. Yerelleşme programı kapsamında 75 milyar dolar değerinde yatırım projelerinin hayata geçirilmesi planlanırken, yerel bileşenin payı 28 milyar dolar olacak. Elektrik kümelenmesini genişletmek için Ahangaran'da 200 hektar, Fergana'da 10 hektar ve Urgenç'te 4 hektar olmak üzere ek araziler tahsis edildi. Toplam 181 milyar som tutarında altyapı inşa edilmiştir. Girişimcilerin artık teknoparkların arazileri üzerinde bitmiş binalar inşa etmelerine ve bunları elektrik mühendisliği ve ilgili endüstrilerdeki işletmelere satmalarına izin verilecektir. Yüksek teknolojili üretim yapan girişimcilerin üç yıl boyunca kar vergisi ve emlak vergisi ödemekten muaf tutulması önerilmektedir. Bu kolaylıklar, Ahangaran'da 68 milyon dolarlık bakır kümelenmesinin yanı sıra Kaşkaderya, Fergana ve Urgenç'te 30 milyon dolarlık yeni projelerin başlatılması için fırsatlar yaratması bekleniyor. Ürünlerin satışı için bakanlıklar ve endüstriler tarafından satın alınmak üzere 15 trilyon somluk bir garantili pazar da oluşturuluyor. Sosyal tesisler için yerel üreticilerden yenilenebilir enerji ekipmanı satın alınmasına yönelik bir prosedür geliştirilmektedir. Cumhurbaşkanı bu sektörün yeşil ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma için özel bir öneme sahip olduğunu vurguladı. Tüm yerel fırsatların en üst düzeyde kullanılması ve girişimcilere altyapı, finansman ve hammadde açısından ek koşullar sağlanması talimatını verdi. Yetkililer bu tedbirlerin yıllık ihracatı 3 milyar dolara, üretimi ise 50 trilyon soma çıkarabileceğini kaydetti. Uzeltekhsanoat Başkanı Mirziyod Yunusov, Uzbekistan 24 TV kanalına verdiği mülakatta, bu göstergelere Özbekistan'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne katılımından sonra açılacak yeni pazarlar sayesinde ulaşılmasının planlandığını söyledi.
https://www.gazeta.uz/ru/2025/01/13/electrical-engineering/
8 - Özbekistan Cumhuriyeti İstatistik Ajansı'nın paylaştığı bilgiye göre, 1 Ocak 2025 itibariyle ülkede 14.871 yabancı sermayeli işletme ve kuruluş bulunmaktadır. Bu, Özbekistan'ın yabancı yatırımcılar için giderek artan çekiciliğinin kanıtıdır ve ülkenin ekonomisini geliştirmedeki başarısını göstermektedir. Yabancı katılımlı işletmelerin sayısı bakımından önde gelen ülkeler aşağıdaki gibidir: − Çin: 3357 işletme − Rusya: 2.937 işletme − Türkiye: 1.826 işletme Sonraki sıralarda Kazakistan (1.041 işletme), Güney Kore (644 işletme) ve ABD (304 işletme) ülkeleri yer almaktadır. Bu, Özbekistan'daki yatırım akışlarının çeşitlendiğini ve çeşitli devletlerin ülke ekonomisine olan ilgisini teyit etmektedir. Yabancı katılımlı işletmelerin sayısının artması, Özbekistan ekonomisinin çeşitli sektörlerinin gelişimi üzerinde olumlu bir etkiye sahip, yeni istihdam yaratmakta ve ekonomik büyümeyi teşvik etmektedir. Yabancı yatırımların girişi, modern teknolojilerin kullanılmasına,Özbek işletmelerinin rekabet gücünün artmasına ve ülkenin küresel ekonomik sisteme entegrasyonuna katkıda bulunmaktadır. Uzmanlar, yabancı sermayeli işletmelerin sayısındaki artış dinamiklerinin gelecekte de devam edeceğine ve Özbekistan'ın daha fazla ekonomik kalkınmasına katkıda bulunacağına inanıyor. Çeşitli ülkelerden yatırım çekmek, ekonominin çeşitlendirilmesine ve belirli pazarlara bağımlılığın azaltılmasına da katkıda bulunuyor.
https://uzdaily.uz/ru/bolee-14-000-predpriiatii-s-inostrannym-kapitalom-rabotaiut-v-uzbekistane/
NOT:Bilgiler Taşkent Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği'nin kamuoyu ile paylaştığı bilgilerdir
BU KONULAR HAKKINDA DETAYLI BİLGİ ALMAK İSTERSENİZ DERNEĞİMİZLE İRTİBATA GEÇEBİLİRSİNİZ.
TUSAD
+90 3129220118
Adres
Bestekar caddesi No:35/1
Kavaklıdere/Çankaya/Ankara